Bài giảng lễ đầu tiên của Đức tân Giáo hoàng Phanxicô

Lm Phi Khanh Vương Đình Khởi (OFM)

(dịch từ bản gốc bằng tiếng Ý, 
đã phổ biến trên trang mạng Vatican
tại địa chỉ
http://www.vatican.va/holy_father/
francesco/homilies/2013/documents/
papa-francesco_20130314_omelia-cardinali_it.html)

Đôi lời giải thích:

– Ngày thứ năm, 14-03-2013, tại Nguyện đường Sistina, ĐTC Phanxicô cử hành Thánh lễ với các Đức hồng y.

Ba bài đọc Sách Thánh được chọn là Is 2, 2-5; 1 Pr 2, 4-9 và Mt 16, 13-19 [theo thông tin do nhà báo Pháp Jean-Marie Guénois cung cấp, còn trang mạng Vatican không ghi ba bài đọc này. Cũng chính nhà báo đó cho biết: ĐTC không dùng bản văn bài giảng do Phủ Quốc vụ khanh đã soạn cho ngài, nhưng ngài giảng bộc phát, không có giấy viết sẵn. Theo một nguồn thông tin khác nữa, ngài không ngồi trên “toà ”(“cathedra”) dành cho Giáo hoàng, nhưng đứng tại giá đọc Sách Thánh kiêm bục giảng. Ngài giảng ngắn gọn (khoảng 10 phút), bằng một thứ tiếng Ý đơn sơ, dễ hiểu thuộc dạng văn nói hơn là văn viết].

– Bài giảng này đã được phổ biến trên mạng Internet với bản dịch tiếng Việt của Phaolô Phạm Xuân Khôi và được gọi là “Huấn từ”. Từ ngữ này xem ra không phù hợp để dịch chữ “omelia”, vốn mang nghĩa chuyên biệt là một bài giảng lễ, nghĩa là một bài suy niệm (thường ngắn gọn) về các bài đọc Sách Thánh trong Thánh lễ, dẫn đến những ứng dụng trong cuộc sống của người giảng và người nghe. Với lòng kính trọng và khâm phục thiện chí của dịch giả Phạm Xuân Khôi, tôi vẫn cảm thấy cần dịch lại bài giảng lễ quan trọng và độc đáo này của ĐTC Phanxicô, để lột tả thật sát và trung thành hết sức có thể tư tưởng của ngài, và để làm quà gửi tặng cho Đại gia đình Mến Thánh Giá khắp nơi nhân dịp 19 tháng 3, Đại lễ Thánh cả Giuse, Bổn mạng của các Hội Dòng Nữ MTG và Hiệp Hội MTG Tại Thế, cũng là ngày Đức Thánh Cha Phanxicô làm lễ “Đăng quang”, hay đúng hơn, làm lễ đánh dấu khởi đầu sứ vụ mục tử hoàn vũ của ngài.

– Bài giảng của ngài gồm 8 khúc (paragraphes) theo cách trình bày của trang mạng Vatican dành cho bản tiếng Ý, căn cứ vào 8 lần chấm xuống hàng. Tôi mạn phép đánh số trong ngoặc đơn (1… đến 8) để dễ quy chiếu, và thêm một ít chú thích giải nghĩa một vài từ ngữ.

Sau đây là bản dịch Bài giảng lễ ấy.

(1) Trong ba Bài đọc này, tôi thấy có một cái gì đó chung: đó là sự chuyển động [1]. Trong Bài đọc thứ nhất, đó là sự chuyển động trong hành trình trên đường đi [2]; trong Bài đọc thứ hai, là sự chuyển động trong việc xây dựng Hội Thánh; trong Bài đọc thứ ba, bài Phúc Âm, là sự chuyển động trong việc tuyên xưng. Bước đi, xây dựng, tuyên xưng.

(2) Bước đi. “Hãy đến đây, nhà Gia-cóp hỡi, ta cùng đi, nhờ ánh sáng Đức Chúa soi đường” (Is 2, 5). Đây là điều đầu tiên Thiên Chúa đã nói với Ap-ra-ham: Ngươi hãy bước đi trước mặt Ta và hãy sống hoàn hảo [3]. Bước đi: cuộc đời chúng ta là một chuyến đi và khi chúng ta dừng lại thì sự việc không xuôi. Luôn luôn bước đi trước mặt Chúa, trong ánh sáng của Chúa, tìm cách sống với sự hoàn hảo mà Thiên Chúa đòi hỏi nơi ông Ap-ra-ham, trong lời hứa của Ngài ban cho ông.

(3) Xây dựng. Xây dựng Hội Thánh. Người ta nói tới những viên đá: những viên đá có tính vững chắc [4]; nhưng là những viên đá sống động, những viên đá được Chúa Thánh Linh xức dầu. Xây dựng Hội Thánh, Hiền Thê của Đức Kitô, trên đá tảng góc tường là chính Chúa. Đây là một sự chuyển động khác của đời sống chúng ta: xây dựng.

(4) Điểm thứ ba là tuyên xưng. Chúng ta có thể bước đi bao nhiêu chúng ta muốn, chúng ta có thể xây dựng nhiều sự, nhưng nếu chúng ta không tuyên xưng Đức Giê-su Ki-tô, thì sự việc không xuôi [5]. Chúng ta sẽ trở thành một tổ chức phi chính phủ mang tính cách cứu tế, chứ không phải là Hội Thánh, Hiền Thê của Chúa. Khi người ta không bước đi, người ta dừng lại. Khi người ta không xây dựng trên những viên đá thì điều gì xảy ra? Sẽ xảy ra điều xảy ra với những đứa trẻ trên bãi biển khi chúng làm những lâu đài bằng cát, tất cả đều sụp đổ, tất cả đều không có tính vững chắc. Khi người ta không tuyên xưng Đức Giê-su Ki-tô, tôi nhớ lại câu nói của Léon Bloy: “Ai không cầu xin Chúa, thì cầu xin ma quỷ”. Khi người ta không tuyên xưng Đức Giê-su Ki-tô, người ta tuyên xưng tính trần tục của ma quỷ, tính trần tục của quỷ ma [6].

(5) Bước đi, xây dựng-kiến thiết, tuyên xưng. Tuy nhiên, sự việc không đơn giản như thế đâu, bởi lẽ trong việc bước đi, trong việc kiến thiết, trong việc tuyên xưng, đôi lúc có những chấn động [7], có những chuyển động mà thực sự không phải là những chuyển động của cuộc hành trình: đó là những chuyển động lôi kéo chúng ta thụt lùi lại đàng sau.

(6) Bài Phúc Âm này tiếp tục với một tình huống đặc biệt. Chính Phêrô, người đã tuyên xưng Đức Giê-su Ki-tô, nói với Ngài: Thầy là Đức Ki-tô, Con Thiên Chúa hằng sống. Con đi theo Thầy, nhưng chúng ta chớ nói tới Thánh Giá. Điều đó không ăn nhập gì với chúng ta. Con đi theo Thầy với những khả năng khác, không có Thánh Giá. Khi chúng ta bước đi mà không có Thánh Giá, khi chúng ta xây dựng mà không có Thánh Giá và khi chúng ta tuyên xưng một Đức Ki-tô không có Thánh Giá, chúng ta không phải là môn đệ của Chúa: chúng ta là những người trần tục [8], chúng ta là Giám mục, Linh mục, Hồng y, Giáo hoàng, nhưng không phải là môn đệ của Chúa.

(7) Tôi ước mong rằng tất cả chúng ta, sau những ngày ân sủng này, chúng ta có được sự can đảm, thực sự có lòng can đảm, để bước đi trước mặt Chúa, với Thánh Giá của Chúa; để xây dựng Hội Thánh trên Bửu Huyết của Chúa đã đổ ra nơi Thánh Giá; và để tuyên xưng sự vinh quang duy nhất: Đức Ki-tô Chịu Đóng Đinh. Và bằng cách đó, Hội Thánh sẽ tiến lên phía trước.

(8) Tôi cầu chúc cho tất cả chúng ta được Chúa Thánh Linh, nhờ lời cầu nguyện của Đức Bà là Mẹ chúng ta, ban cho chúng ta ơn này là: bước đi, xây dựng và tuyên xưng Đức Giê-su Ki-tô Chịu Đóng Đinh. Xin được như vậy [9].

*

Thưa Quý Vị,

Ngày thứ bảy, 16-03-2013, tại Trung Tâm Mục Vụ Giáo phận Đà Lạt, các Dì Mến Thánh Giá Khiết Tâm tổ chức Đại Hội Hiệp Hội Mến Thánh Giá Tại Thế Miền Đà Lạt: có Thánh lễ do Đức cha Antôn Vũ Huy Chương chủ tế, với 4 linh mục đồng tế; có nghi thức gia nhập Hiệp Hội của rất nhiều thành viên trong tổng số 500 anh chị em MTG Tại Thế hiện diện, gồm người Kinh, người các Dân tộc Lạch và K’Ho với trang phục truyền thống bằng thổ cẩm rất đẹp. Trước Thánh lễ, tôi được hân hạnh chia sẻ với Đại Hội đề tài: “Linh đạo của Đức cha Lambert de la Motte và Đại gia đình MTG là: linh đạo Mến Thánh Giá, linh đạo Phúc Âm và linh đạo truyền giáo”. Tôi kết thúc bài chia sẻ 45 phút bằng cách trích ba khúc (6), (7), (8) từ bài giảng lễ đầu tiên của ĐTC Phanxicô trên đây. Mọi người không ngờ ĐTC nhấn mạnh mầu nhiệm Thánh Giá đến thế. Nhưng thực ra, việc ngài chọn tên Thánh Phanxicô Assisi làm tước hiệu Giáo Hoàng của mình –một việc làm hoàn toàn mới lạ trong lịch sử Giáo Hội–, giải thích phần nào việc ngài nhấn mạnh vị trí trung tâm của Thánh giá Chúa Kitô trong đời sống Giáo Hội. Thánh Phanxicô được nhiều ngưởi biết đến như là “Vị Thánh Nghèo”, “Vị Thánh của người nghèo”, “Vị Thánh của Hòa Bình”, “Vị Thánh của đối thoại liên tôn”, “Vị Thánh Bổn Mạng của khoa môi sinh học”, v.v…., nhưng ít ai biết rằng ngài là người đầu tiên –hoặc hầu như đầu tiên– trong lịch sử Giáo Hội, được gọi là “Người Mến Thánh Giá” (“Amator Crucis”). Vậy, bài giảng đầu tiên của Vị Giáo Hoàng đầu tiên mang tước hiệu Phanxicô, mà mang dấu ấn sâu đậm của Thánh Giá đến như vậy, thì cũng là chuyện hợp lý và hợp tình. Và, nếu như chúng ta được phép tin rằng tước hiệu của ngài cũng chứa đựng châm ngôn sống và hành động của ngài, thì tôi đã có lý để nói với Đại Hội MTG Tại Thế Miền Đà Lạt: Chúa vừa ban cho chúng ta “một Đức Giáo Hoàng Mến Thánh Giá”. Xin được như vậy! Così sia!

––––––––––––––––––––––––––––––

Thứ Tư sau Chúa Nhật V Mùa Chay

Bài Ðọc I: Ðn 3, 14-20. 91-92. 95

"Người đã sai thiên thần của Người đến giải thoát các tôi tớ Người".

Trích sách Tiên tri Ðaniel.

Trong những ngày ấy, vua Nabucôđônôsor nói rằng: "Hỡi Sidrach, Misach và Abđênagô, có phải các ngươi không chịu thờ các thần của ta và lạy tượng vàng ta đã dựng không? Vậy nếu các ngươi đã sẵn sàng, thì lúc nghe tiếng kèn, tiếng huyền cầm, tiếng còi, quyển sáo và các thứ nhạc khí, các ngươi phải sấp mình thờ lạy tượng ta đúc. Nhưng nếu các ngươi không chịu sấp mình thờ lạy, lập tức các ngươi sẽ bị ném vào lò lửa cháy bừng. Và coi Chúa nào sẽ cứu thoát các ngươi khỏi tay ta". Sidrach, Misach và Abđênagô trả lời với vua Nabucôđônôsor rằng: "Tâu lạy vua, chúng tôi không cần trả lời cùng vua về việc này, vì đây Thiên Chúa chúng tôi thờ có thể cứu thoát chúng tôi khỏi lò lửa cháy bừng, và khỏi tay đức vua; nhược bằng Thiên Chúa chúng tôi không muốn thì, tâu lạy vua, vua nên biết rằng chúng tôi không thờ các thần của vua và không lạy tượng vàng của vua dựng lên".

Bấy giờ vua Nabucôđônôsor thịnh nộ, mặt biến sắc, nhìn thẳng vào Sidrach, Misach và Abđênagô, ông ra lệnh đốt lò nóng hơn thường gấp bảy lần, và truyền lệnh các tráng sĩ trong cơ binh trói chân Sidrach, Misach và Abđênagô, và ném vào lò lửa cháy bừng.

Bấy giờ vua Nabucôđônôsor bỡ ngỡ, vội vã đứng lên và nói với các triều thần rằng: "Chớ thì ta không ném ba người bị trói vào lò lửa sao?" Các ông trả lời với vua rằng: "Tâu lạy vua, thật có". Vua nói: "Ðây ta thấy có bốn người không bị trói đi lại giữa lò lửa mà không hề hấn gì; dáng điệu người thứ tư giống như Con Thiên Chúa". Vua Nabucôđônôsor nói tiếp: "Chúc tụng Chúa của Sidrach, Misach và Abđênagô, Ðấng đã sai thiên thần của Người đến giải thoát các tôi tớ tin cậy Người, không chịu vâng phục mệnh lệnh của nhà vua và thà hy sinh thân xác, chớ không phục luỵ thờ lạy Chúa nào khác ngoài Thiên Chúa của họ".

Ðó là lời Chúa.

Ðáp Ca: Ðn 3, 52. 53. 54. 55. 56

Ðáp: Chúa đáng ca ngợi và tôn vinh muôn đời (c. 52b).

Xướng: 1) Lạy Chúa là Thiên Chúa cha ông chúng con, Chúa đáng chúc tụng, đáng ca ngợi, tôn vinh và tán tụng muôn đời. Chúc tụng thánh danh vinh quang Chúa, đáng ca ngợi, tôn vinh và tán tụng muôn đời. - Ðáp.

2) Chúa đáng chúc tụng trong đền thánh vinh quang Chúa, đáng ca ngợi và tôn vinh muôn đời. - Ðáp.

3) Chúc tụng Chúa ngự lên ngai vương quyền Chúa, đáng ca ngợi và tôn vinh muôn đời. - Ðáp.

4) Chúc tụng Chúa, Ðấng nhìn thấu vực thẳm và ngự trên các Thần Vệ Binh, đáng ca ngợi và tôn vinh muôn đời. - Ðáp.

5) Chúc tụng Chúa ngự trên bầu trời, đáng ca ngợi và tôn vinh muôn đời. - Ðáp.

Câu Xướng Trước Phúc Âm: Ga 11, 25a và 26

Chúa phán: "Ta là sự sống lại và là sự sống; ai tin Ta, sẽ không chết đời đời".

Phúc Âm: Ga 8, 31-42

"Nếu Chúa Con giải thoát các ngươi, thì các ngươi thực sự được tự do".

Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Gioan.

Khi ấy, Chúa Giêsu nói với những người Do-thái đã tin nơi Ngài rằng: "Nếu các ngươi cứ ở trong lời Ta, các ngươi sẽ thật là môn đệ của Ta, và sẽ được biết sự thật, và sự thật giải thoát các ngươi". Họ thưa lại Người: "Chúng tôi là con cháu Abraham, và chưa bao giờ làm nô lệ ai cả. Tại sao ông lại nói "Các ngươi sẽ được tự do"?". Chúa Giêsu trả lời rằng: "Quả thật, quả thật, Ta bảo các ngươi: Hễ ai phạm tội, thì làm nô lệ cho tội. Mà tên nô lệ không ở mãi trong nhà; người con mới ở vĩnh viễn trong nhà. Vậy nếu Chúa Con giải thoát các ngươi, thì các ngươi sẽ được tự do thực sự. Ta biết các ngươi là con cháu Abraham, thế mà các ngươi lại tìm giết Ta: vì lời Ta không thấm nhập vào lòng các ngươi. Ta nói những điều Ta đã thấy nơi Cha Ta. Còn các ngươi, các ngươi làm điều các ngươi đã thấy nơi cha các ngươi". Họ đáp lại: "Cha chúng tôi chính là Abraham!" Chúa Giêsu nói: "Nếu thực các ngươi là con cháu Abraham, thì các ngươi làm công việc của Abraham! Nhưng các ngươi đang tìm giết Ta, là người đã nói cho các ngươi biết sự thật mà Ta nghe tự Thiên Chúa. Ðiều đó Abraham đã không làm! Các ngươi đang làm việc của cha các ngươi!" Họ lại nói: "Chúng tôi không phải là những đứa con hoang! Chúng tôi chỉ có một Cha là Thiên Chúa!" Chúa Giêsu nói: "Nếu Thiên Chúa là Cha các ngươi, thì các ngươi yêu mến Ta, vì Ta tự Thiên Chúa mà đến; vì Ta không tự mình mà đến, nhưng chính Ngài đã sai Ta đến".

Ðó là lời Chúa.

Suy Niệm:

Ðức Giêsu nói: Ai ở lại trong Ta thì biết sự thật và sự thật sẽ giải phóng cho kẻ đó được tự do. Sự tự do mà Ðức Giêsu muốn nói ở đây là sự sống trong ân sủng của Thiên Chúa. Khi chúng ta phạm tội mất ơn Thánh, nghĩa là chúng ta phải sống xa Chúa là sự tự do tuyệt đối. Khi phạm tội, chúng ta bị trói buộc vào con đường của ma quỷ, của những đam mê dục vọng trần thế. Chúng ta chỉ có thể hạnh phúc và tự do khi sống địa vị làm con Thiên Chúa. Sự tự do ấy chỉ có được trong Ðức Giêsu, khi ta liên kết cuộc đời chúng ta với Ngài.

Cầu Nguyện:

Lạy Chúa, Chúa đã cho chúng con từ thân phận tôi tớ được trở nên con cái Chúa và được sống trong ân sủng của Ngài. Xin ban sức mạnh cho chúng con, để chúng con biết tránh xa tội lỗi là nguyên nhân làm chúng con xa Chúa và đánh mất hạnh phúc của đời mình. Amen.